Anksiyete Nedir?
Anksiyete (kaygı), günlük yaşamda karşılaşılan stresli durumlara verilen doğal bir tepkidir. Ancak bu duygu sürekli, yoğun ve kontrol edilemez hale geldiğinde, günlük işlevselliği bozabilen bir kaygı bozukluğuna dönüşebilir. Anksiyete belirtileri fiziksel, zihinsel (bilişsel) ve davranışsal düzeyde kendini gösterebilir ve kişiden kişiye farklılık gösterebilir.
Anksiyetenin Yaygın Belirtileri
- Fiziksel Belirtiler:
- Kalp çarpıntısı veya kalp atışlarında hızlanma
- Nefes darlığı, boğuluyormuş hissi veya hızlı nefes alıp verme (hiperventilasyon)
- Göğüste ağrı, sıkışma veya rahatsızlık hissi
- Titreme veya sarsılma
- Terleme (özellikle avuç içi ve alın bölgesinde)
- Baş dönmesi, sersemlik veya bayılacak gibi olma hissi
- Mide bulantısı, karın ağrısı veya sindirim problemleri (ishal/kabızlık)
- Kas gerginliği, boyun/sırt ağrıları veya vücutta genel bir kasılma hali
- Yutkunma güçlüğü veya boğazda düğümlenme hissi
- Uyuşma veya karıncalanma hisleri
- Sıcak basmaları veya üşüme
- Sürekli yorgunluk ve halsizlik
- Zihinsel (Bilişsel ve Duygusal) Belirtiler:
- Sürekli, aşırı ve kontrol edilemeyen endişe hali
- Felaketleştirme (en kötü senaryoyu düşünme) ve "ya... olursa?" tarzı düşünceler
- Konsantrasyon güçlüğü, zihin bulanıklığı veya dikkati toplayamama
- Unutkanlık
- Kontrolü kaybetme, çıldırma veya ölüm korkusu
- Kendini tehdit altında, tetikte veya "sürekli alarm halinde" hissetme
- Huzursuzluk, irritabilite (kolayca öfkelenme) ve sabırsızlık
- Gerçeklik duygusunun kaybolması (derrealizasyon) veya bedenden ayrılmış hissetme (depersonalizasyon)
- Uykuya dalmada güçlük, sık sık uyanma veya dinlendirmeyen uyku
- Davranışsal Belirtiler:
- Kaygıya neden olabilecek durumlardan veya yerlerden kaçınma (toplu taşıma, kalabalık, sosyal ortamlar gibi)
- Güvence arayışı (sürekli olarak "iyi miyim?", "bir sorun var mı?" diye sorma)
- Huzursuz hareketler (yerinde duramama, parmakları tıklatma, ayak sallama)
- İşte, okulda veya sosyal ilişkilerde performans düşüklüğü
- Erteleme veya sorumluluklardan kaçınma
- Tekrarlayıcı davranışlar (elleri yıkama, kontrol etme gibi - bu belirtiler daha çok Obsesif-Kompulsif Bozukluk'ta ön plandadır)
Önemli Notlar ve Ne Zaman Yardım Alınmalı?
- Bu belirtilerin ara sıra ve hafif şiddette yaşanması hayatın normal bir parçası olabilir. Ancak, belirtiler şiddetliyse, sık sık tekrarlıyorsa, uzun süredir (örneğin altı aydan fazla) devam ediyorsa ve kişinin günlük yaşamını, işini, ilişkilerini ciddi şekilde etkiliyorsa, altta yatan bir anksiyete bozukluğu olabilir.
- Özellikle kalp çarpıntısı, göğüs ağrısı veya nefes darlığı gibi belirtiler ilk kez ortaya çıkıyorsa, bu belirtiler bazen kalp krizi gibi ciddi fiziksel rahatsızlıklarla karışabildiğinden, öncelikle bir dahiliye veya kardiyoloji uzmanına başvurarak fiziksel bir nedenin olup olmadığını kontrol ettirmek önemlidir.
- Fiziksel bir neden bulunamazsa veya belirtiler kaygı kökenliyse, bir psikiyatri uzmanına başvurmak en doğru adımdır. Psikiyatri uzmanı tanıyı koyacak ve gerekli görürse terapi (genellikle Bilişsel Davranışçı Terapi etkilidir) ve/veya ilaç tedavisi önerecektir. Psikologlardan da psikoterapi desteği alınabilir.
- Anksiyete, tedavi edilebilir bir durumdur. Erken müdahale, belirtilerin kronikleşmesini önlemek ve yaşam kalitesini hızla geri kazanmak açısından büyük önem taşır.
Son Söz
Yukarıda listelenen belirtilerden birkaçını sık ve yoğun şekilde yaşıyorsanız, bu durumu "normal stres" olarak görüp görmezden gelmeyin. Profesyonel yardım almak, kaygıyı yönetmek ve daha dengeli bir yaşam sürmek için atılabilecek en güçlü adımdır. |