Anksiyete ölçekleri nelerdir?

Anksiyetenin klinik ve araştırma ortamlarında nesnel olarak değerlendirilmesi, tanı ve tedavi süreçleri için kritik öneme sahiptir. Bu amaçla geliştirilmiş çeşitli psikometrik ölçekler, belirtilerin şiddetini ölçmede ve süreci izlemede yaygın olarak kullanılmaktadır.

Konu kakkında 0 soru soruldu ve cevaplandı

Anksiyete Ölçekleri: Türleri, Kullanım Amaçları ve Önemli Örnekler

Anksiyete, kişinin günlük yaşamını önemli ölçüde etkileyebilen yaygın bir duygudurum durumudur. Anksiyetenin şiddetini, türünü ve etkilerini nesnel bir şekilde değerlendirmek için klinikte ve araştırmalarda çeşitli psikometrik ölçekler kullanılmaktadır. Bu ölçekler, tanı koymaya yardımcı olmak, tedavi sürecini izlemek ve araştırma verileri toplamak amacıyla geliştirilmiştir. İşte en yaygın ve geçerli kabul edilen anksiyete ölçekleri:

1. Genel Anksiyete Değerlendirme Ölçekleri

Bu ölçekler, genel anksiyete belirtilerinin şiddetini ölçmeye yöneliktir.

Beck Anksiyete Ölçeği (BAÖ): En sık kullanılan ölçeklerden biridir. Bireyin son bir hafta içinde yaşadığı 21 fiziksel, duygusal ve bilişsel anksiyete belirtisinin şiddetini (0-3 arası) derecelendirir. Toplam puan anksiyete düzeyini gösterir.
Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri (State-Trait Anxiety Inventory - STAI): İki alt ölçekten oluşur: "Durumluk Kaygı" (o anki geçici kaygı durumu) ve "Sürekli Kaygı" (kişilik özelliği olarak genel kaygı düzeyi). Her biri 20 maddelik iki ayrı form içerir.
Hamilton Anksiyete Derecelendirme Ölçeği (HAMA): Klinisyen tarafından uygulanan bir ölçektir. 14 maddeden oluşur ve somatik (fiziksel) ve psişik (zihinsel) belirtileri ayrı ayrı değerlendirir. Özellikle tedavi etkinliğini izlemede yaygın kullanılır.
Genişletilmiş Anksiyete Bozukluğu Ölçeği-7 (GAD-7): Yaygın Anksiyete Bozukluğu (YAB) tarama ve şiddetini ölçmek için geliştirilmiş, 7 maddelik kısa ve pratik bir öz bildirim ölçeğidir. Birincil bakım ve genel taramalarda sıkça kullanılır.

2. Spesifik Anksiyete Bozukluklarına Yönelik Ölçekler

Belirli anksiyete bozukluklarının teşhis ve şiddetini değerlendirmek için tasarlanmıştır.

Panik Agorafobi Ölçeği: Panik bozukluğu ve agorafobi belirtilerini (panik atak sıklığı, kaçınma davranışları, beklenti anksiyetesi vb.) kapsamlı bir şekilde değerlendirir.
Sosyal Fobi Ölçeği (Liebowitz Sosyal Anksiyete Ölçeği - LSAS): Sosyal anksiyete bozukluğunda, sosyal durumlardan kaçınma ve bu durumlarda hissedilen korkuyu 24 farklı sosyal performans/etkileşim senaryosu üzerinden değerlendirir.
Yaygın Anksiyete Bozukluğu Ölçeği-7 (GAD-7): Yukarıda bahsedilmiş olsa da, spesifik olarak YAB için geliştirilmiş en temel tarama aracıdır.
Obsesif-Kompulsif Belirtileri Değerlendirme Ölçekleri: Yale-Brown Obsesif Kompulsif Ölçeği (Y-BOCS) gibi ölçekler, OKB şiddetini ölçmede altın standart kabul edilir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Ölçekleri: TSSB Checklist (PCL-5) gibi ölçekler, DSM-5 kriterlerine göre TSSB belirti şiddetini ölçer.

3. Kısa Tarama ve Birincil Bakım Ölçekleri

Pratikte hızlı tarama yapmak için kullanılan kısa formlar.

GAD-7: Kısa olması nedeniyle bu kategoride de değerlendirilebilir.
Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçeği (HADS): Fiziksel hastalığı olan bireylerde anksiyete ve depresyon belirtilerini ayırt etmek için geliştirilmiştir. 14 maddelik ölçeğin 7 maddesi anksiyeteyi, 7 maddesi depresyonu ölçer.
Anksiyete Tarama Ölçekleri (Örn., Kısa Semptom Envanteri - Anksiyete Alt Ölçeği): Genel psikolojik sıkıntıyı tarayan ölçeklerin anksiyete alt boyutları.

4. Çocuk ve Ergenler İçin Anksiyete Ölçekleri

Çocuklar İçin Anksiyete Tarama Ölçeği (SCAS): Çocuklarda çeşitli anksiyete bozuklukları belirtilerini değerlendirir.
Çocuklarda Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri: STAI'nin çocuk formudur.
Revize Edilmiş Çocuk Anksiyete ve Depresyon Ölçeği (RCADS): Çocuk ve ergenlerde anksiyete ve depresyon bozukluklarını DSM kriterlerine göre tarar.

Önemli Uyarılar ve Kullanım Koşulları

Bu ölçekler tanı koyma aracı değildir. Sadece belirti şiddetini ölçer ve klinik değerlendirmeye destek olur. Kesin tanı, bir ruh sağlığı uzmanı (psikiyatr, klinik psikolog) tarafından klinik görüşme ile konulur.
Ölçeklerin geçerlik ve güvenilirlik çalışmaları yapılmış, standardize edilmiş formları kullanılmalıdır. Birçok ölçeğin Türkçe'ye uyarlanmış ve güvenilirliği kanıtlanmış formları mevcuttur.
Öz bildirim ölçekleri, kişinin kendi hakkındaki dürüst ve doğru değerlendirmesine bağlıdır.
Klinisyen tarafından uygulanan ölçekler, eğitim ve klinik tecrübe gerektirir.

Sonuç olarak, anksiyete ölçekleri, anksiyetenin nesnel ve bilimsel olarak değerlendirilmesinde vazgeçilmez araçlardır. Doğru kullanıldığında, hem klinik karar verme sürecine hem de bilimsel araştırmalara önemli katkı sağlarlar. Eğer anksiyete belirtileriniz olduğunu düşünüyorsanız, kendi kendinize bir ölçek uygulamak yerine, bir ruh sağlığı uzmanına başvurarak kapsamlı bir değerlendirme almanız en sağlıklı yoldur.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap