Çocuklarda anksiyete ve depresyon ölçeği nasıl puanlanır?

Çocuk ve ergenlerde duygusal zorlukların erken tespiti için kullanılan ölçeklerin puanlanması, klinik süreci destekleyen teknik bir işlemdir. Bu rehber, yaygın ölçeklerin genel puanlama prensiplerini, dikkat edilmesi gereken kritik noktaları ve uzman yorumunun önemini özetlemektedir.

Konu kakkında 0 soru soruldu ve cevaplandı

Çocuklarda Anksiyete ve Depresyon Ölçeklerinin Puanlanması: Kapsamlı Bir Rehber

Çocuk ve ergenlerde anksiyete ve depresyon belirtilerini taramak ve şiddetini değerlendirmek amacıyla kullanılan ölçekler, klinik değerlendirmenin önemli bir parçasıdır. Ancak bu ölçekler kesin tanı koyma aracı değil,klinik görüşmeyi destekleyen ve belirtileri nesnelleştiren yardımcı araçlardır. Puanlama, kullanılan ölçeğe göre değişiklik gösterir. İşte yaygın kullanılan bazı ölçekler ve genel puanlama prensipleri:

1. Yaygın Kullanılan Ölçekler ve Genel Özellikleri

Çocuklar İçin Depresyon Ölçeği (ÇDÖ/ CDI): 27 maddeden oluşur. Her madde, çocuğun son iki haftadaki duygu durumunu yansıtan üç seçenekli ifadeler içerir (0: olumsuz ifade yok, 1: hafif, 2: belirgin).
Çocuklar İçin Anksiyete Tarama Ölçeği (SCAS / ÇATÖ-Ç): 44 madde ve 6 alt ölçekten (panik bozukluk/agorafobi, sosyal fobi, yaygın anksiyete, ayrılma anksiyetesi, obsesif-kompulsif belirtiler, fiziksel yaralanma korkusu) oluşur. "Hiç" (0) ile "Her zaman" (3) arasında puanlanır.
Revize Edilmiş Çocuk Anksiyete ve Depresyon Ölçeği (RCADS): Anksiyete ve depresyonu ayrı alt ölçeklerde değerlendiren kapsamlı bir ölçektir. "Hiçbir zaman" (0) ile "Her zaman" (3) arasında puanlanır.
Kovacs'ın Çocuklar İçin Depresyon Envanteri (CDI): CDI'nin Türkçe uyarlaması da yaygın kullanılır. Benzer şekilde 3'lü Likert tipi puanlama kullanır.

2. Genel Puanlama Adımları ve İlkeler

Yönergelere Uygun Doldurum: Öncelikle ölçeğin çocuğa ya da ebeveyne (göre değişir) doğru şekilde uygulandığından emin olunmalıdır. Çocuğun yaşı ve okuma seviyesi dikkate alınmalı, gerekirse uygulayıcı tarafından okunmalıdır.
Ham Puan Hesaplama: Her madde için verilen puan (örn. 0, 1, 2, 3) toplanarak toplam ham puan elde edilir. Bazı ölçeklerde tersine puanlanan maddeler olabilir; bu maddelerin puanı ters çevrilir (örn. 3 ise 0, 0 ise 3 yapılır).
Alt Ölçek Puanlarının Hesaplanması: SCAS veya RCADS gibi ölçeklerde, her alt ölçeğe ait maddelerin puanları ayrıca toplanır. Bu, hangi belirti kümesinin (örn. sosyal fobi, yaygın anksiyete) daha ön planda olduğunu gösterir.
Kesme Puanları (Cut-off Scores) ile Karşılaştırma: Hesaplanan toplam ham puan veya alt ölçek puanları, ölçeğin geliştirildiği popülasyona dayalı olarak belirlenmiş "kesme puanları" ile karşılaştırılır. Bu puanlar, klinik düzeyde belirti gösterme olasılığının yüksek olduğu eşik değerleridir. ÖNEMLİ NOT: Kesme puanları, ölçeğin kültüre uyarlanmış versiyonuna, çocuğun yaş grubuna ve bazen cinsiyetine göre değişiklik gösterebilir. Kullanılan ölçeğin Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışmasında belirtilen kesme puanları esas alınmalıdır.
Yorumlama: Puan, kesme puanının üzerindeyse bu, çocuğun depresyon veya anksiyete belirtileri açısından risk altında olabileceğine işaret eder. Kesin tanı değildir. Bu sonuç, bir çocuk ve ergen psikiyatristi veya klinik psikolog tarafından yapılacak kapsamlı bir klinik değerlendirme ile desteklenmelidir.

3. Örnek Puanlama (Genel Bir Çerçeve)

Örnek Ölçek:3'lü Likert tipi (0: Hiç, 1: Bazen, 2: Çok Sık) 10 maddelik basitleştirilmiş bir anksiyete ölçeği düşünelim.

Çocuğun verdiği yanıtlar: 0, 2, 1, 2, 0, 1, 2, 1, 0, 2
Ham Toplam Puan: 0+2+1+2+0+1+2+1+0+2 =11
Kesme Puanı ile Karşılaştırma: Bu hayali ölçek için geçerlik çalışmasında belirlenen kesme puanı 12 olsun. Çocuğun puanı (11) kesme puanının (12) hemen altındadır. Bu, belirtilerin klinik düzeyde olmayabileceği ancak izlenmesi ve dikkat edilmesi gereken bir durum olduğunu gösterebilir. Eğer puan 15 olsaydı, klinik değerlendirme için daha güçlü bir gösterge olurdu.

4. Uyarılar ve Önemli Noktalar

Bu ölçeklerin puanlanması ve yorumlanması eğitimli profesyoneller (psikiyatristler, psikologlar, okul psikolojik danışmanları) tarafından yapılmalıdır.
Puanlar, çocuğun gelişimsel dönemi, yaşam olayları, fiziksel sağlığı ve ölçeği doldurduğu bağlam (okulda, evde) dikkate alınarak yorumlanmalıdır.
Düşük puan her zaman sorun olmadığı anlamına gelmez; yüksek puan da mutlaka bir bozukluk olduğunu kanıtlamaz.
Ölçekler, tedavi planlaması ve ilerleyişin izlenmesi için tekrarlı uygulanabilir. Zaman içindeki puan değişimi, müdahalenin etkililiği hakkında bilgi verebilir.

Sonuç:

Çocuklarda anksiyete ve depresyon ölçeklerinin puanlanması, belirli kurallar ve kesme puanları çerçevesinde yapılan sistematik bir işlemdir. Ancak asıl kritik olan, bu sayısal sonuçların bir uzman tarafından çocuğun tüm öyküsü, gözlemi ve klinik görüşmesi ışığında değerlendirilmesidir. Ebeveynler veya öğretmenler bu ölçeklerin sonuçlarından endişe duyuyorsa, bir çocuk ve ergen ruh sağlığı uzmanına başvurmaları en doğru yoldur.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap