Karışık Anksiyete Nedir?
"Karışık anksiyete" terimi, resmi bir psikiyatrik tanı olmaktan ziyade, genellikle kişinin aynı anda birden fazla anksiyete bozukluğunun özelliklerini taşıdığı veya anksiyetenin depresyon gibi başka bir duygudurum bozukluğu ile iç içe geçtiği durumları tanımlamak için kullanılan bir ifadedir. Örneğin, yaygın anksiyete bozukluğu, panik bozukluk ve sosyal anksiyete belirtileri bir arada görülebilir. Bu nedenle belirtiler geniş bir yelpazeye yayılır ve kişiden kişiye değişiklik gösterebilir.
Karışık Anksiyetenin Yaygın Belirtileri
Karışık anksiyete durumunda, farklı kaynaklardan gelen ve birbiriyle örtüşen bir dizi fiziksel, zihinsel ve davranışsal belirti ortaya çıkabilir. Bu belirtiler şu kategoriler altında toplanabilir:
- Zihinsel ve Duygusal Belirtiler:
- Sürekli, kontrol edilemez ve aşırı endişe hali (her konuda "ya şöyle olursa" diye düşünmek).
- Huzursuzluk, gerginlik, diken üstünde hissetme.
- Konsantrasyon güçlüğü ve zihnin sık sık boşalması.
- Kolayca irkilme veya şaşırma.
- Karar vermede zorluk.
- Unutkanlık.
- Olumsuz düşüncelere takılıp kalma ve en kötü senaryoyu düşünme (felaketleştirme).
- Dehşet, panik veya "kıyametin kopacağı" hissi (panik atak belirtileriyle bağlantılı olabilir).
- Sosyal durumlarda aşırı utanma, rezil olma veya yargılanma korkusu (sosyal anksiyete işaretleri).
- Çökkün ruh hali, umutsuzluk, ilgi kaybı (depresif belirtilerle örtüşebilir).
- Fiziksel Belirtiler:
- Kalp çarpıntısı veya kalbin hızlı atması.
- Nefes darlığı veya boğuluyormuş gibi hissetme.
- Göğüs ağrısı veya göğüste sıkışma hissi.
- Titreme veya sarsılma.
- Terleme (özellikle avuç içi).
- Baş dönmesi, sersemlik veya bayılacak gibi olma hissi.
- Mide-bağırsak problemleri (karın ağrısı, mide bulantısı, ishal, irritabl bağırsak sendromu belirtileri).
- Kas gerginliği, boyun/sırt ağrıları veya diş gıcırdatma.
- Yutkunma güçlüğü veya boğazda düğümlenme hissi.
- Uyku problemleri (uykuya dalmakta güçlük, sık uyanma, dinlendirmeyen uyku).
- Davranışsal Belirtiler:
- Endişe kaynağı olarak görülen durumlardan veya yerlerden kaçınma (iş, sosyal toplantılar, kalabalıklar gibi).
- Sürekli güvence arama (sevdiklerinden veya bir uzmandan).
- Erteleme veya sorumlulukları yerine getirememe.
- Huzursuz hareketler (durmadan ayak sallama, parmakları tıklatma).
- Sosyal izolasyon ve içe kapanma.
Karışık Anksiyeteye Eşlik Edebilecek Diğer Durumlar
Belirtiler genellikle tek başına değil, başka psikolojik durumlarla iç içe geçmiş haldedir. En sık görülen eşlikçiler:
- Depresyon: Anksiyete ve depresyon belirtileri çoğu zaman bir arada bulunur. Umutsuzluk, enerji düşüklüğü ve anksiyetenin fiziksel belirtileri birleşebilir.
- Panik Ataklar: Aniden gelen yoğun korku ve fiziksel belirti dalgaları (çarpıntı, terleme, nefes darlığı) yaşanabilir.
- Tükenmişlik: Özellikle iş yaşamı kaynaklı kronik stres ve kaygı, tükenmişlik sendromuna yol açabilir.
Önemli Uyarı ve Öneriler
- Yukarıdaki belirtilerden birkaçını sürekli ve hayat kalitenizi önemli ölçüde düşürecek şekilde yaşıyorsanız, bu bir "stres" veya "normal endişe" olmaktan çıkmış olabilir.
- Belirtilerin fiziksel nedenlerini ekarte ettirmek önemlidir. Örneğin çarpıntı ve nefes darlığı kalp veya tiroid problemlerinden de kaynaklanabilir. İlk adım olarak bir dahiliye veya aile hekimine başvurabilirsiniz.
- Doğru teşhis ve tedavi için bir psikiyatri uzmanına başvurmak en sağlıklı yoldur. Psikiyatr, belirtilerinizi değerlendirerek size özgü bir tanı koyacak (Yaygın Anksiyete Bozukluğu, Panik Bozukluk, Sosyal Anksiyete Bozukluğu, Depresyon gibi) ve gerekli görürse ilaç tedavisi önerebilir.
- Terapi, özellikle Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), anksiyete bozukluklarında oldukça etkilidir. Kaygıyı tetikleyen düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmeye yardımcı olur.
- Unutmayın, karışık anksiyete belirtileri yönetilebilir ve tedavi edilebilir. Profesyonel yardım almak, yaşam kalitenizi geri kazanmanız için atabileceğiniz en güçlü adımdır.
|