Tanımlanmamış anksiyete bozukluğu nedir?

Anksiyete belirtileri her zaman net sınıflandırmalara uymaz; bazen kaygı, endişe ve fiziksel semptomlar, standart tanı kriterlerini tam olarak karşılamasa da günlük yaşamı önemli ölçüde etkileyebilir. Bu durum, klinik pratikte esnek ve geçerli bir tanı olarak kabul edilir.

12 Aralık 2025

Tanımlanmamış Anksiyete Bozukluğu Nedir?


Tanımlanmamış Anksiyete Bozukluğu (TAB), genellikle "Başka Türlü Adlandırılamayan Anksiyete Bozukluğu" veya "Diğer Belirtili Anksiyete Bozukluğu" olarak da bilinir. Bu terim, resmi sınıflandırma sistemlerinde (DSM-5 veya ICD-10/11) belirtilen spesifik anksiyete bozuklukları kategorilerine (örneğin yaygın anksiyete bozukluğu, panik bozukluk, sosyal anksiyete bozukluğu) tam olarak uymayan, ancak klinik açıdan belirgin sıkıntıya veya işlevsellikte düşüşe neden olan anksiyete belirtilerini tanımlamak için kullanılır.

Temel Özellikleri:


  • Kişide yoğun kaygı, endişe, korku veya fiziksel anksiyete belirtileri (çarpıntı, terleme, titreme, huzursuzluk) vardır.
  • Bu belirtiler, mevcut tanı kriterlerini tam olarak karşılamaz. Örneğin, yaygın anksiyete bozukluğu için gereken süre (6 ay) dolmamış olabilir veya belirtiler daha hafif ya da atipik olabilir.
  • Ancak belirtiler kişinin sosyal, mesleki veya diğer önemli alanlardaki işleyişini olumsuz etkiler.
  • Belirtiler başka bir sağlık durumuna, madde kullanımına veya başka bir psikiyatrik bozukluğa (örneğin depresyon) tam olarak bağlanamaz.

Ne Zaman Kullanılır?


Bu tanı, klinisyenlerin bir anksiyete bozukluğunun varlığını açıkça belirtmek istediği, ancak mevcut kategorilerden hiçbirine tam uymadığı durumlarda kullanışlı bir "şemsiye" veya "geçici" tanıdır. Örnek senaryolar şunları içerebilir:
  • Sınırda (Subklinik) Belirtiler: Tanı koymak için yeterli sayıda veya şiddette belirti olmayabilir, ancak kişi yine de zorluk yaşıyordur.
  • Karma veya Atipik Belirtiler: Kişinin belirtileri birden fazla bozukluğun özelliklerini taşıyabilir veya beklenen tipik örüntüde olmayabilir.
  • Kısa Süreli Belirtiler: Anksiyete belirtileri henüz teşhis için gereken minimum süreyi (örneğin 6 ay) doldurmamış olabilir.

DSM-5'teki Karşılığı: "Diğer Belirtili Anksiyete Bozukluğu"

DSM-5 (Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı) tanımlanmamış anksiyete bozukluğu terimini doğrudan kullanmaz. Bunun yerine, yukarıda açıklanan durumları kapsayan "Diğer Belirtili Anksiyete Bozukluğu " kategorisi bulunur. Bu kategori, klinik açıdan önemli anksiyete belirtilerinin varlığını vurgular ancak diğer spesifik anksiyete bozukluklarına uymadığını belirtir.

Önemli Noktalar:

  • Geçerli Bir Tanıdır: "Tanımlanmamış" veya "diğer" ifadesi, sorunun önemsiz olduğu anlamına gelmez. Aksine, ciddi sıkıntı ve işlev kaybına neden olabilen gerçek bir klinik durumu tanımlar.
  • Esneklik Sağlar: Psikiyatrik sınıflandırmanın her durumu kutuya sokamayacağını kabul eder ve klinisyene esnek bir tanılama seçeneği sunar.
  • Geçici Olabilir: Zamanla belirtiler değişebilir ve kişi daha spesifik bir anksiyete bozukluğu tanısı alacak ölçütleri karşılayabilir veya belirtiler tamamen iyileşebilir.

Tedavi:

Tanımlanmamış Anksiyete Bozukluğu'nun tedavisi, belirtilerin doğasına, şiddetine ve kişinin ihtiyaçlarına göre şekillenir. Tedavi seçenekleri spesifik bir anksiyete bozukluğunun tedavisine benzer olabilir:
  • Psikoterapi: Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) başta olmak üzere çeşitli terapötik yaklaşımlar kaygıyı yönetmede oldukça etkilidir.
  • İlaç Tedavisi: Hekim değerlendirmesi sonucu antidepresanlar (SSRI'lar, SNRI'lar) veya anksiyolitikler kısa süreli kullanılabilir.
  • Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Düzenli egzersiz, uyku hijyeni, beslenme, stres yönetimi teknikleri (nefes egzersizleri, mindfulness) ve kafein/alkol kısıtlaması temel destekleyici unsurlardır.

Sonuç:

Tanımlanmamış Anksiyete Bozukluğu, anksiyetenin karmaşık ve bireysel doğasını yansıtan önemli bir klinik kavramdır. Kişinin yaşadığı sıkıntı gerçek ve tedavi edilebilirdir. Eğer siz veya tanıdığınız biri benzer belirtiler gösteriyorsa, doğru değerlendirme ve kişiye özel bir tedavi planı için bir psikiyatri uzmanına veya klinik psikoloğa başvurmak en sağlıklı yoldur.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap
şifre
Sizden Gelen Sorular / Yorumlar
İlk soruyu siz sormak istermisiniz?
Çok Okunanlar
Haber Bülteni
;